Cần số xe ô tô là gì?
Cần số là một bộ phận không thể thiếu đối với một chiếc xe ô tô thường đặt ở vị trí tay phải người lái. Bộ phận này giúp xe có thể di chuyển ở các tốc độ, lực kéo khác nhau và tiến lùi theo điều khiển của người lái. Các loại cần số thông dụng bao gồm cần số sàn và cần số tự động.
Cần số ô tô còn là một cụm chi tiết phụ tùng làm nhiệm vụ chuyển các trạng thái của xe ô tô như từ tiến sang dừng, từ dừng sang lùi, từ dừng sang tiến … Vì vậy cần số xe ô tô là một bộ phận cực kỳ quan trọng trên xe ô tô, ngoài ra trên cần số ô tô phải thể hiện rõ trạng thái hiện tại của xe ô tô là đang tiến, dừng, đỗ hay lùi.
Để biết được xe ô tô đang ở trạng thái nào và muốn thay đổi sang trạng thái nào của xe thì trên cần số xe ô tô bao giờ cũng có các ký hiệu của cần số. Ví dụ đối với xe ô tô số sàn thì thường có các ký hiệu đó là P, N, 1, 2, 3, 4, 5 và R. Còn đối với các xe ô tô số tự động thì ký hiệu trên cần số đó là P, N, D, M, R
Các loại cần số ô tô
Hiện nay có rất nhiều kiểu loại, cách bố trí cần số xe ô tô giúp cho xe ô tô nhìn ngày một sang trọng và cách điều khiển cần số xe ô tô ngày một đơn giản và dễ dàng. Sau đây là các loại cần số xe ô tô
Cần số ô tô tự động
Hiện này các thế hệ ô tô hiện đại đều ưa chuộng cần số tự động với loại này có các sô P là số dừng, N là số Mor hay số 0, D là số để di chuyển và số lùi là R. một số loại phức tạp hơn vs nhiều cấp hơn sẽ có thêm số B,L cũng có thể là S,M …càng nhiều cấp thì việc chuyển số của xe bạn càng trở nên mượt mà hơn
Cần số tự động dạng cần gạt
Loại cần này được trang bị trên các loại xe ô tô từ sang đến bình dân với thiết kế ở giữa 2 ghế trước, một số dòng xe để tiết kiệm không gian đã chuyển sang sử dụng cần gạt loại điện tử, người lái sẽ sang số và việc còn lại là quan sát thông tin hiển thị trên bảng điện tử
Cần số tự động dạng núm xoay
Đa số các mẫu xe hạng sang khi nói đến cần số đều đươc ưa thích lắp đặt loại cần số tự dạng núm xoay này, với những ưu điểm về thiết kế nhỏ gọn chiếm ít diện tích cùng độ thẩm mỹ cao nó rất phù hợp với các mẫu xe bạc tỷ.
Một điều mà người dùng được trải nghiệm ở loại cần số này là khi chỉ cần bạn khởi động xe núm xoay này sẽ tự động trồi lên và hạ xuống khi bạn tắt máy nó cho một cảm giác vô cùng hiện đại. Việc sử dụng laoij cần số này vô cùng đơn giản bạn chỉ cần xoay tròn núm là xe sẽ chuyển số đến cấp số mà bạn vừa chọn
Cần số ô tô tự động có dạng nút bấm
Loại cần số này thì ít khi được sử dụng đơn giản nó chỉ là các nút bấm được thiết kế ở trên bảng điều khiển, có một số xe thì được đặt ở giữa hai ghế trước của buồng lái bạn muốn chuyển số chỉ cần ấn nút là xong
Loại cần số sau vô lăng
Loại này vẫn là cần số tự động nhưng được thiết kế ở đằng sau của vô-lăng và vẫn có đầy đủ các số N tiến lùi và đỗ như các cần số khác. Muốn chuyển số người dùng chỉ cần đạp phanh và chuyển số
Cần số sàn
Loại cần số này được nhiều người biết đến vì số lượng xe số sàn trên thị trường là vô cùng lớn để chuyển số thì người lái cần đạp chân côn để chuyển số và loại cần số này sẽ khó sử dụng hơn các loại cần số trên.
Cần số xe Mercedes
Với Mercedes người dùng sẽ được trải nghiệm loại cần số sau vô lăng với các số tiến lùi và Mor bạn chỉ cần đạp phanh và gạt cần gạt về vị trí tương ứng còn riêng về số dừng và đỗ bạn chỉ cần ấn vào nút ấn ở đầu cần số
Cấu tạo cần số xe ô tô
Cần số xe ô tô thường đặt bên phía tay phải người lái. Cấu tạo cần số của xe ô tô số sàn và số tự động khác nhau như sau:
Cấu tạo cần số của xe ô tô số sàn
Cần số xe ô tô số sàn là bộ phận trên cần số giúp người lái chuyển đổi giữa các số, bao gồm số
- Số trung gian (mo)
- Số tiến (1, 2, 3, 4, 5): Trong đó số 1 có lực kéo mạnh nhất phù hợp khi bắt đầu di chuyển hoặc tải nặng và tăng dần đến số 5 phù hợp khi di chuyển tốc độ cao
- Số lùi (R).
Cấu tạo cần số của xe ô tô số tự động
Số lượng người dùng sử dụng xe có loại cần số này nhiều hơn xe có loại cần số sàn. Các số thường có là: N-P-D-R
Tuy nhiên, có nhiều dạng núm khác như:
- Dạng núm xoay
- Dạng cần gạt nằm ở sau vô lăng.
- Dạng nút bấm.
Tác dụng cần số xe ô tô
Cần số xe ô tô có tác dụng quan trọng để điều chỉnh tốc độ và lực kéo của xe trong quá trình di chuyển. Cụ thể là:
Chuyển đổi tốc độ: Cần số giúp chuyển đổi tốc độ của xe bằng cách kết nối động cơ với bánh xe thông qua hộp số. Khi người lái thay đổi số, cần số sẽ chuyển đổi bánh răng trong hộp số, giúp xe di chuyển ở tốc độ cao hoặc thấp hơn.
Tăng lực kéo: Khi chuyển đến các số thấp hơn, cần số sẽ giúp tăng lực kéo của xe để vượt qua địa hình khó khăn, đường dốc hay vận chuyển hàng hóa nặng.
Tăng tốc độ xe: Sử dụng cần số để chuyển đến các số cao hơn sẽ giúp xe tăng tốc, di chuyển nhanh hơn
Thay đổi hướng di chuyển (tiến, lùi): Thuận tiện cho việc di chuyển.
Tiết kiệm nhiên liệu: Sử dụng cần số đúng cách có thể giúp tiết kiệm nhiên liệu. Khi điều chỉnh số tốc độ phù hợp với tốc độ của xe và mức độ tải trọng, động cơ sẽ hoạt động hiệu quả hơn và tiêu thụ ít nhiên liệu hơn.
An toàn khi lái xe: Sử dụng cần số đúng cách cũng giúp người lái xe kiểm soát được tốc độ và lực kéo của xe, đồng thời giúp giảm xóc khi di chuyển trên đường.
Nguyên lý hoạt động của cần số xe ô tô
Nguyên lý hoạt động của cần số xe ô tô số sàn và số tự động khá khác nhau.
Nguyên lý hoạt động cần số xe ô tô số sàn
Khi người lái xe thay đổi số sẽ tiến hành đạp côn, ly hợp sẽ tách động cơ khỏi hộp số giúp thay đổi số một cách mượt mà. Khi đó cần số sẽ chuyển đổi bánh răng trong hộp số, giúp điều chỉnh mô men xoắn của bánh xe bằng cách thay đổi tỷ số truyền từ động cơ tới các bánh xe để xe có thể di chuyển ở các tốc độ và lực kéo khác nhau giúp xe di chuyển ở tốc độ cao hoặc thấp hơn.
Nguyên lý hoạt động cần số xe ô tô số tự động
Hệ thống hộp số tự động tự động chuyển đổi giữa các bánh răng khác nhau để phù hợp với tốc độ di chuyển của xe.
Sau khi đạp phanh gạt cần số từP sâng D, hộp số tự động sẽ tự động chuyển đổi sang chế độ D và cho phép xe ô tô di chuyển.
Quá trình này được thực hiện bởi một bộ điều khiển tự động trên xe ô tô, được gọi là hệ thống điều khiển hộp số tự động. Hệ thống này sẽ đảm bảo rằng chuyển đổi giữa các chế độ di chuyển được thực hiện một cách mượt mà và hiệu quả, đồng thời đảm bảo an toàn khi lái xe.
Tóm lại, cả cần số xe ô tô số sàn và số tự động đều có chức năng chuyển đổi số tốc độ để điều chỉnh lực kéo và tốc độ của xe. Tuy nhiên, cách thức hoạt động của hai loại cần số này khác nhau.
Công dụng các vị trí trên cần số
Công dụng Vị trí số P
Vị trí P được dùng khi đỗ xe (người lái tắt máy, rút khóa điện ra khỏi ổ và ra khỏi xe). Trục đầu ra của hộp số được khóa bằng cơ cấu cơ khí. Khi đó xe không thể dịch chuyển được. Khi tay số ở vị trí P, người lái có thể đề nổ máy.
Công dụng Vị trí số R
Vị trí R được dùng khi cần lùi xe. Không thể đề nổ máy khi tay số ở vị trí này. Đèn lùi sẽ sáng.
Công dụng Vị trí số N
Vị trí N được sử dụng khi dừng xe tạm thời mà không phải đạp phanh. Trục đầu ra hộp số không bị khóa, có thể đề nổ máy.
Công dụng Vị trí số D
Vị trí số D được dùng khi lái xe. Đây là vị trí số tiêu chuẩn khi lái xe trên đường thông thường. Việc chuyển số diến ra tự động với tất cả các số Việc chuyển số được thực hiện tự động thông qua tất cả các bánh răng tiến. Không thể bắt đầu. Nếu không hãm phanh, ô tô sẽ có xu hướng di chuyển về phía trước (leo dốc).
Công dụng Vị trí số 3
Vị trí số 3 cho phép chuyển số tự động từ số 2-3. Một số mẫu xe có công tắc ghim quá mức thay vì vị trí cần số 3. Trong trường hợp này, việc tắt số lên có chức năng tương tự. Không thể bắt đầu.
Công dụng Vị trí số 2
Vị trí số 2 chỉ cho phép chuyển từ 1 đến 2 bánh răng. Không thể bắt đầu.
Công dụng Vị trí số L
Vị trí số L gài bộ truyền vào 1 bánh răng. Không thể bắt đầu.
Các lý do để chỉ cho phép chuyển số tự động hạn chế về cơ bản là để tránh chuyển số tiến và lùi ngoài ý muốn khi lái xe lên dốc và để có hiệu suất phanh động cơ tốt hơn khi lái xe xuống dốc. Trong trường hợp hộp số chế độ thể thao không có vị trí 3, 2, L vì có thể chọn số bằng cách di chuyển cần vào cửa số bằng tay và sử dụng + / – để cố định một số cụ thể. Lưu ý: trong các hộp số được điều khiển hoàn toàn bằng cơ học trước đây, có một loại cáp khác cần được điều chỉnh thích hợp để đạt được sự chuyển dịch thích hợp của bộ truyền cáp
Ký hiệu trên cần số xe ô tô
Để tránh cần số dịch chuyển không mong muốn đến một vị trí khác, gây mất an toàn cho người và xe, cần số chỉ dịch chuyển được sau khi có một động tác nhất định nào đó xác nhận cho chuyển số. Ví dụ như phải ấn nút khóa cần số hoặc chuyển nó sang rãnh ngang để chuyển về vị trí số thấp khi lái xe đổ đèo. Cần số có thể được lắp trên sàn hoặc trên cột tay lái. Như minh họa trên hình vẽ, một vài số tự động hiện đại có chế độ số thể thao. Đối với các xe có trang bị hộp số tự động loại này, người lái xe có thể lái khi cần số ở vị trí D.
Khi chuyển sang cửa số thể thao (hay còn gọi là cửa số tay, người lái có thể chuyển số theo mong muốn như khi lái xe số sàn (số tay). Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, hộp điều khiển hộp số sẽ không cho phép chuyển số về những số không hợp lý như khởi hành xe ở số 3. Một vài loại xe đắt tiền trang bị cơ cấu khóa tay số. Khi đó, muốn chuyển tay số khỏi vị trí D thì cần đút khóa điện vào ổ khóa, xoay khỏi vị trí “LOCK” đồng thời đạp chân phanh.
Chú ý rằng, để lấy chìa khóa khỏi ổ thì phải chuyển cần số về vị trí P. Khóa cần số được điều khiển bằng điện thay vì bằng cơ khí. Hoạt động của xe trang bị số tự động: Tùy thuộc vào từng đời xe mà có sơ đồ chuyển cần số khách nhau: 4 vị trí cộng thêm cửa số thể thao, 7 vị trí ,hoặc một vài đời xe có công tắc bật tắt số truyền tăng.
